Зоя Семендуева

Парандегъо э лулешу,
Чуьн э Ватан вогошденуьт.
Шоре мэгIни угъо, хунде,
Э сер доргъо паруьсденуьт.

Чуьшмэ сохдэ гэрм хорирэ,
Гьэр тарафэ вараюндэ,
Хьэвес дорэ инсонгьоре,
Эри коре пушо берде.

Мэрэш васал эшгълуь сохде,
Эй гуфдирэ раче гофгъо.
Эдем шоре мэгIни хундэ,
Эри васал эн инсонгьо.

Думон асму кура бире,
Рихунд сайлов воруш юре.
Песде хьофдранг, тегьер куьрпи,
Комуне рач бисто веди.

Мере воисд верам, гешдуьм,
Эз ранггьою халагьэ бахш дуьм.
Ве гьемиге, тегьер комун,
Очугъ бугу дервозейму.

Данустэнуьм туь, кук ме, гьисд гIэзизи.
Дедей миё эз овлод бу сэхд рази.
Игид Ватан кук бисдоге гьисд мозол,
Хурде шириш э туь мибу ниш - хъэлол.

Тейте туьре келе сохдэ дуьль деде
Михосд лово: невини дерд, довгIо де,
Дан туь гъадуьр шолумире имбуруз,
Хэлгъгъо дие небу дердлуь, серегъуз.

Э гIуьмуьр туь бисди зиёд расирей.
Руй бебере туь, гIэил ме, недирей.
Согь могошдге мидо туьре несигIэт.
Дедей норе эри туь рэхь исэгIэт.

Тегъер дедей, ширдор бала Ватани.
Гьич вэхд эзу журо бире нидани.
У гьем гъувот, гьеми эшгъи эй игид.
Э гьер женггъо э Ватан бош туь имид.

Данусденуьм туь, кук ме, гьисд гIэзизи.
Дедей миё эз эвлод бу сэхд рази.
Игид Ватан кук бисдоге гьисд мозол,
Хурде шириш э туь мибу ниш - хьэлол.

О, дедей, тегьер сурьх э пембе.
Э гьэчу мидошди ферзенде.
Кеме шев туь ховсуьз не мундей
Те себэхь ненуйгьо туь хундей.

О, дедей, бири вэхд четини
Э хуьшде хорундей хьижрони.
Имуре не гьишдей туь гисне.
Мидошди э герми эн сине.

О, дедей, серлеш дорд мидоге,
Э хьэлов нечогьи миофдоге,
Хуьшдере э гьер ло мизери,
Чоресох баларе миофди.

"О, дедей!" - кимигьо гуфдире,
Э дуьль ю е гоф-чи оморе,
лап омбор гешденуьт дедере,
Вокурде, бэхш сохут дердгьоре.

О, дедей, ченд овлод туь гьишдей,
Гьемере э е чум туь дошдей.
Песг эйчуь балагьо имбуруз,
Кимигьо э шир туь нисдуьт дуз?...

Чуь зу рафди эз кин иму,
Туь имурэ гьишди пешму.
Бегем шогьир гьич муьрдени,
У ки хэлгъэ дусд хосдени.

ГIуьмуьр комос эйчуь биё,
Бурав хубгьо эзи дуьньёгъ.
Бегем усдош вир бирени,
Шогьир усдой эн гофини.

Эй шолуми ве эй дусди,
Дестонгьой туь кумег гьисди,
Бегем дусдхогь фурмиш бире,
У э дуьльгьо гье дебире.

ГIэзизе кук эн хэлгь бири,
Хэлгъэ туь лап хосдембири.
Бегем хэлгьхогь, хэлгъэ гьишдэ,
Мирав эри невогошде

Э сер лэгIэ мугуьм вери,
Э хундеки шоре мэгIни.
Эйчуь биё эз кор пою,
Дуьль мэгIнихун кор не соху.

Нимелитуьт у дестонгьо,
Туь нуьвуьсде сер гирдейгьо.
Гене угьо гьич нимуьруьт.
Гьемишелуьг гье мизигьуьт.

Нум эн шогьир гьисди одлуь,
Хэлгь э у нум гьисд имидлуь.
Шогьире хэлгь гIэзиз дошде,
Гьич вэхд фурмуш нисе сохде.

Ненуй, ненуй, ненем - ненуй...
Хис, гIэзизе балай деде.
Бош зу келе, веро хушбуй,
Хис туь ширин, чуьм сэхд сохдэ.

Шаргъой дерьёгъ, беде кулок,
Зуте бошит ишму сокит.
Менглуье шев - астарепок,
Ишмуш гьони гъэреулит.

Парундэгьо жив - жив зэрэ,
Эй туь эдет мэгIни хундэ.
Тегьер гъушгьо келе бирэ,
Туь миварай деш буьлуьндтэ.

Деде хосдэ боши жоборд,
Вини ники биёвтгьорэ.
Ини эри деде мирод:
Винуь хушруй балегьоре.

Ненуй, ненуй, ненем - ненуй...
Хис, гIэзизе балай деде.
Бош зу келе, веро хушбуй,
Хис туь ширин, чуьм сэхд сохдэ.

Э гIэили недан бируьм,
Э гъэвл гIуьлом недебируьм
Ве э гъэдуьр бебе - деде
Недебируьм увэхд гьеле.

Оммо угьо шев те себэхь
Эри олод бируьт чуьмрэхь.
Шевгъо ховсуьз кем нимундуьт,
Хэсдэ бирэ эз дерд - думут.

Имугъойле келе бирем,
Э метлебгъош ме расирем.
Кеширенуьм ме пешмуни,
Эйчуь нисдуьм гIэил гьони,

Бошум кумек бебе - деде,
Зевер гируьм ме хьуьрмете?
Эжит ишму, бебе - деде,
Вогордунум гъэрд эвлоде!?...

Гъенетгъой хуьшдере лов сохдэ суьмуьргъуш,
Э тегьер эн нешдер буррани эвире.
Чуьниге у гешде, нибисдо гьич хомуш,
Э сер догъ нен више согъэ руз пар зере.

Е ченд бо ме сохдем у гъуше синемиш,
У жевлон зереки фегьм мисохд гьер лоре.
Э тэхьно биреи белкем гьисд у ёхмиш
Ве гъэрол негирде, гешдени гьоворе.

Эхирки суьмуьргъуш бирени селт хэсде,
пардушгьой хуьшдере гьееки фушенде.
ГIуьмуьриш тэхьнои эй эну пучини.
Э тегьер суьмуьргъуш, инсониш гьечуни.

Битмишигьо согъ зимисду
Герме рузе гузет сохде.
Эз еки дур бирейм изму,
Туьре дире дуьл ме хосде.

Миёв у руз герми - хуром,
Битмишигьо хьэз мисохут.
Мереш мирод гьисд э гIуьлом,
Дуьлгьой дусди зу вохуруьт.

Дириритге: боромей гуьл
Суьфде бире гIожиз, сергъуз.
У гIэйбе - гIэб, эз гъэд энгуьл,
Велг лов сохде, бирени дуз.

Тегьер гуьл богъ, э шоре руз,
Руе еки вохурденге.
Нипоюм ме гьич серегъуз,
Туьре дуьлшор ме диренге.

Тегьер гузги, палаше гIов.
Чуьтам сое бурмундеге,
Оморембу гьер шев э хов,
Чигьрет эн ёр э пушой ме.

Шеш сал туьре гузет сохдем.
Вогошдей туь гьони, духдер,
Ниет дусди э дуьл дошдем,
Туьре эз ме нисди хэбер.

СенигIэт туь духдирни.
Эй нечогъгъо сохде чоре,
Чуьтам очугъ гуюм гьони
Э дуьл дегьо войгей мере.

Эй оморе ме э кин туь,
Де вогьнейге нисди мере,
Ме жовонуьм ве гьем жонлуь,
Эй дуьл дусди сох туь чоре.

Э сер билогъ дире туьре,
Дуьле сухунд у рачи туь.
Гьер руз гузет сохде туьре,
Бисдоруьм бенд гьечи э туь.

Зерде бендгьо дуллу бири,
Лой - лум хурде э сер сине.
ГIэтош муьгьбет дегесири,
Чуьтам буйрйгъ дуьм ме дуьле.

Ме гьер себэхь зу вэхишде,
Э ён билогъ оморенуьм.
Не хурдемгеш ме гьич "боде",
Туьре омбар ме хосденуьм.

Э душ сову туь веноре,
Э кин билогъ оморени.
Сеч не сохдн туь гьич мере,
ГIов вегирде, вогошдени.

Э сифет туь денишире,
Э туь гуфре воистени.
Оммо гьетте туьре дире,
Гофгьо эз дуьл вирихдени.

Э туь духдер минет мени,
Пой, эеки сохим суьгьбет.
Мере, духдер, воисдени,
Ёгъин э ме боши гъисмет.
Туь э ме ди совуй гIове,
Э жигей туь ме миберуьм.
Эй не гьишде, хотур туьре,
Чуь шелегьош ме микешуьм.

Дуь э еки дуьле доре,
Бэхдлуь бошим гьердуьеки.
Егъин гьисди имд мере,
Иму гьисдим гъисмет еки.

Э ховиш нис гьишде мере динж,
Муьгьбет ю сер мере сохди гиж.
Бурмунде хуьшдере, бири дур,
Э рэхь ю домунди битев жун.

Увехди офдорум э фикир
Ве сохдум хуьшдере ме селт вир.
Бэгъдовой хушбэхде руз васал
Гирошди имогьой дуз дуь сал.

Чумерэхь, гузетуьм севгиле.
Хосденуьм ме уре эй дире.
Погонгъо э пардуш чаруьсде,
Зу пар зе, эз дургьо паруьсде.

Биё, дусд, бейхэбер дер воку,
Шоре лов, туь э ме дуь гоф гу:
"Васали.., чуьн гуьлгьой энуним,
Хушбэхди екире хосденим".

Увэхди ме пэхьни мидорум,
Гирошде дердгьореш нигуюм.
Эжигей энугьо десдей гуьл
Севгили ве дусде ме мидуьм.

МэгIнире э гьечу туь хунди,
Дуьл мереш туь э гоф овурди.
Бируьм ме бейхэбер эз муьгьбет,
Э дуьл меш пэхьни бу у ниет.

Имугьой офдорем э думит,
(Эй эну мере гIэйб месохит.)
Кими вэхд дуьльпесо биренуьм,
Дусде ме зу дире хосденуьм.

Пенжере лет ю гьисд вокурде.
Дуьл хосде руй э руй вохурде.
Сес мэгIни омоге эз дури,
Мигуюм севгили омори.

Сер эн шев бу, веромо менг.
Сине эй дуль гуйге бу тенг.
Астарагьош мидорут шевгь.
ТэгIди мисохд дуьл ме энжегъ.

У тэгIдиреш гьисди войге,
Эзу хэбер нибу менге.
Сэхд гузетуьм, дусд ме миёв,
Уре дире дуьл ме меров.

...Гирошдетгеш салгьо омбор
Угьош, тегьер эн рэхьгирор,
Эз дусди дуьл бейхэберуьт
Ве тегьер менг, чуьн шогьидуьт.

Эдей сухде э дуьл гIэтош,
Нисе бире дие евош.
Уре муьгьбет дегесунди,
Э и хьолиш у расунди.

Учмиш бире, тегьер серсон,
Вир бирени сабуьр инсон,
Э сер догъгъо, е э дере
Эдем жесде, гъэнет зере.

расде дусди - уни муьгьбет.
Небисдогеш белкем гъисмет,
Энжэгъ бесде, сэхде имид
Ве женг беруь, тегьер игид.

У вэхд немунди э ёрме.
Шохьонгум бу, ненге руз,
Кейки бирден э ёнме,
Дусд ме омо дим - бедуз.

Гъул эн екире гирде
Дуразе рэхьэ рафдим
Шоре мэгIни хунде - хунде
Бэхд имуре гешде - офдим.

Эзу вэхдгьо те имбуруз,
Омборе салгьо гирошдет,
Серме гьич небири гъуз -
Дуьлгьойму э еки расд оморет.

Ме шор бирем туь оморей гуфдире
Эйчуь гьечи зу вогошде, соймиши?
Еровурди эдем доре дуьл мере
Дерде зиёд месох гьони, соймиши.

Эйчуь гьишде мере дерд - гъэм кешире,
Шевгьо - рузгьо э фикиргьо пичире,
Гьер гоф туьре чуьн дерд э дуьл вечире
Негьогь месох гъисмете дур соймиши.

Дануьсденуьм муьгьбет гьер вэхд гIэзоби
Дуьл ме эй туь де нисоху битоби.
Вогошдигешш, ме мигуюм туь ёди.
Де сур мереш э туь нидуьм, соймиши.

Похли - похли, гIэрсе хуно,
Бельгъэм гирде велг, савзере,
Шей себэхьи уьшуьгъ мидо,
Э шон чуьшме ригаз доре.

Жун гуьл, савзе тозе бире,
Хурде хурек шей себэхьи.
хуьрд сохденуьт тешнеире...
Мереш э у лап темэхьи.

Ме себэхьгъо диренуьмге,
Э сер савзе шей шуьшдеи,
гуйге угьо чум ёриге
Ве пуруьтге эшгъ хосдеи.

шей себэхьи, туьни темиз,
Э хумней туь гоф гешденуьм,
МэгIэнолуь бошут гьер риз,
хурег хэлгъ бу - ме хосденуьм.

Кими зенгьо бире гъэгьри,
Зерде гуьл бэхш э дореки,
Чуьн нишоней жейлеини,
Гуфдиренуьт угьо соки.

Белкем эз расд э гъэсдевоз,
Жовон гуьл овурдиге,
Нис гуфдире э гофевоз
Эзу гуьле доренге.

Белкем жовон екигере,
Соймиш бире, хосдениге.
Энжегъ гуьл богъ кумегире,
Э у жовон сохдениге.

Немунди э ёр чуь вэхд бу,
Диреймгьо екире гьердуьйму.
ГIэйбе - гIэйб мигуьрди гуьл мере,
Теклифиш мисохди чендборе.

Кими вэхд сохдеки туь гузет,
Э тегьер гъэреул эн серхьэд,
Гье гешде михунди туь мэгIни
Гуш дошде поисдем меш пэхьни.

Егиле э хуьшде домунде,
дес мре туь песде шувунде,
туь бирден гуфдири шоре лов:
"И гъисмет сад салгьо мидуь тов".

...Омборе салгьошки гирошдет,
Э сифет жилгъэгьош офдорет
Гене туь э тегьер пушоте,
Эри ме дошдени муьгьбете.